Eskişehir'in en önemli müzesi. Merkeze çok yakın büyük iki katlı modern bir binada hizmet veriyor. Eskişehir ve çevresinin Neolitik Çağ'dan günümüze olan gelişimini çeşitli arkeolojik eserler ve objelerle önümüze sunuyor. Alt katında genellikle Roma dönemi eserleri, üst katta ise Neolitik, Tunç, Bronz Çağı, Frigya dönemi buluntuları sergileniyor. Aynı zamanda bahçesinde de çeşitli mermer ve taş eserler sergilenmekte. Tek eksiği eserlerin açıklamalarının çok az tutulması olabilir. Onun dışında keyifli bi 40 - 45 dklık bir gezi yeterli olur.

Eskişehir il ve ilçelerinden toplanan taşınır kültür varlıkları 1945 yılında Eskişehir Alaeddin Camisi’ndeki bir depo taşınmıştır. 1966 yılında Odunpazarı Semti'nde bulunan Kurşunlu Camii Külliyesi’nde Eskişehir Müze Müdürlüğü resmen kurulmuş, teşhir ve hizmete açılmıştır. 1974 yılında Akarbaşı Mahallesi, Atatürk Bulvarı'nda yapılan yeni binasında çalışmalarını sürdürmüştür. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ETİ Şirketler Grubu Yönetim Kurulu arasında 28.02.2007 tarihinde imzalanan protokol gereği müze inşaatı sponsorluğu ETİ Şirketler Grubu tarafından üstlenilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Eskişehir ETİ Arkeoloji Müzesi, projesinden teşhirine kadar Türkiye’de özel sektör tarafından hayata geçirilen ilk müze olarak nitelendirilmektedir.

2010 yılında Müze inşaatı tamamlanarak İdari bina hizmete girmiştir. İdari blokun bodrum katı laboratuvar, fotoğrafhane; zemin katı ise kafeterya, 1. ve 2. katları ise kütüphane ve idari bölüm olarak hizmet vermektedir. Müze bahçesinde taşınmaz kültür varlıkları sergilenmektedir. Müze teşhirinde yoğunluk olarak Dorylaion (Şarhöyük Eskişehir-Tepebaşı), Pessinus (Sivrihisar-Ballıhisar), Han Yeraltı Şehri (Han Yazılıkaya), Keçiçayırı (Seyitgazi-Bardakçı), Çavlum Köyü Eski Hitit Nekropolü (Odunpazarı-Çavlum), Demircihöyük (Çukurhisar-Tepebaşı), Karacahisar (Odunpazarı-Karacaşehir) Küllüoba (Seyitgazi-Yenikent) gibi arkeolojik alanlarda yapılan bilimsel arkeolojik kazılar, önemli buluntuları ile birlikte kronolojik olarak sergilenmektedir. Sergilenen eserler arasında mermer heykel ve heykelcikler, mimari parçalar, steller, pişmiş toprak günlük kullanım kapları, idoller, cam kaplar ve boncuklar, metal kap ve silahlar, takılar, sikkeler bulunmaktadır.

Eskişehir ETİ Arkeoloji Müzesi’nde Neolitik, Kalkolitik, Tunç, Hitit, Frig, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerini kapsayan yaklaşık 22 bin 500 taşınır kültür varlığı bulunmaktadır. Müze’nin yaklaşık 1.800 metrekarelik kapalı alanında teşhir edilen yaklaşık 2 bin eser dışında kalan 20 bin 500 eser 900 metrekarelik müze depolarında korunmaktadır.

Dünyadaki ilk lületaşı mühür Fayans Scarabe Mezopotamya eseri olup, yaklaşık 4000 yıl önce Anadolu (Eskişehir) ile Mezopotamya arasındaki ticari ilişkilerin kanıtıdır.

Kaynak: Eskişehir Valiliği.(2014). Eskişehir Rehberi (5.Baskı)